Streszczenie. Test działania ochronnego jest cennym narzędziem oceny u pszczoły miodnej (Apis mellifera L.) skuteczności immunostymulatorów biologicznych i syntetycznych. Chitozan, wyciąg jeżówki purpurowej, lewamizol i klotrimazol cechowały się dobrym działaniem ochronnym u pszczół robotnic niepoddanych indukcji bakteryjnej Escherichia coli D31 zakażonych aerozolem Pseudomonas aeruginosa, który wyizolowano od pszczół z posocznicą. Najlepsze efekty działania ochronnego uzyskano w przypadku chitozanu (Chitosal – Apis Liquid, Vet-Agro Sp.z o.o. Lublin) i Extractum Echinacea aqua siccum (Phytopharm) u pszczół indukowanych Escherichia coli i zakażonych aerozolowo żywymi komórkami Pseudomonas aeruginosa. Te dwa preparaty natu-ralnego pochodzenia można stosować w rodzinach jako silne stymulatory i modulatory odpowie-dzi immunologicznej.

Słowa kluczowe: pszczoła miodna, protekcja, chitozan, jeżówka, lewamizol, klotrimazol