Streszczenie. Immunosupresji wywołanej przez skażenie środowiska i pożywienia przypisuje się coraz większe znaczenie w chorobach człowieka i zwierząt. Niekorzystny wpływ na układ odpor-nościowy mają niektóre powszechnie stosowane substancje, takie jak metale ciężkie, pestycydy, nawozy sztuczne, składniki mas plastycznych. Podwyższona zawartość żelaza, manganu, cynku, miedzi, niklu, kadmu i ołowiu, nawet w granicach uznawanych za dopuszczalne, wywołuje zabu-rzenia w komórkowych odczynach obronnych. Nasilenie odporności przeciwzakaźnej pszczół robotnic w okresie zimowania jest mniejsze niż pszczół robotnic przed i po zimowaniu. Nawet subletalne zatrucia pestycydami wpływają supresyjnie na odporność czerwia i pszczół.

Słowa kluczowe: pszczoła miodna, immunosupresja, immunotoksykologia